Ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy. Komentarz z wzorami dotyczącymi pobytu, dostępu do rynku pracy, świadczeń społecznych, edukacji i opieki zdrowotnej

Dnia 12 marca 2022 r. w Dzienniku Ustaw została opublikowana specustawa – ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz.U. z 2022 r. poz. 583 ze zm.). Tym samym weszła w życie, a jej przepisy obowiązują z mocą wsteczną od 24.2.2022 r. 

Publikacja uwzględnia zmiany wynikające z: ustawy z 23.3.2022 r. o zmianie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa oraz ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz.U. z 2022 r. poz. 682), ustawy z 23.3.2022 r. o zmianie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz.U. z 2022 r. poz. 683), ustawy z 23.3.2022 r. o szczególnych regulacjach w zakresie transportu i gospodarki morskiej w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium Ukrainy (Dz.U. z 2022 r. poz. 684), a także rozporządzeń wykonawczych.

W publikacji przedstawiono rozwiązania prawne regulujące sytuację obywateli Ukrainy, którzy przybyli na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej z terytorium Ukrainy w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na terytorium tego państwa, oraz obywateli Ukrainy posiadających Kartę Polaka, którzy wraz z najbliższą rodziną z powodu działań wojennych przybyli na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Regulacje dotyczą m.in.: legalizacji pobytu; nadawania numeru PESEL; dostępu do rynku pracy; wsparcia materialnego i świadczeń społecznych; edukacji i opieki.

Komentarz uwzględnia najnowsze zmiany legislacyjne, wprowadzone m.in.:

• ustawą z 12.5.2022 r. o zmianie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa oraz ustawy o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (Druk sejmowy Nr 2238), tworzącą system teleinformatyczny ułatwiający nawiązywanie kontaktów między pracodawcami a poszukującymi pracy obywatelami Ukrainy;
• ustawą z 28.4.2022 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z rozwojem publicznych systemów teleinformatycznych (Dz.U. z 2022 r. poz. 1002), wprowadzającą możliwość właściwego zagospodarowania sprzętu komputerowego zakupionego w celach ustawowych w momencie, gdy mienie przestanie służyć celom, dla których je zakupiono;
• ustawą z 27.4.2022 r. o zmianie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz.U. z 2022 r. poz. 930), wydłużającą okres, za który może być przyznane świadczenie pieniężne dla zapewniającego zakwaterowanie i wyżywienie obywatelowi Ukrainy;
• ustawą z 8.4.2022 r. o zmianie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2022 r. poz. 830), precyzującą definicje ustawowe, kwestie finansowe, regulacje dotyczące rejestracji czy świadczeń.

Publikacja składa się z Części I. komentarza praktycznego dotyczącego rozwiązań prawnych regulujących sytuację prawną obywateli Ukrainy i ich małżonków, którzy w wyniku działań wojennych wjechali legalnie do Polski bezpośrednio z terytorium Ukrainy od 24 lutego 2022 r. i deklarują zamiar pozostania w Polsce w zakresie:

• legalnego pobytu w Polsce (zezwolenie na pobyt czasowy);
• ułatwionego dostęp do rynku pracy;
• wsparcia materialnego i świadczeń;
• edukacji i opieki.

Publikacja posiada także Część II. z wzorami dotyczącymi: pobytu, dostępu do rynku pracy, świadczeń społecznych, edukacji i opieki zdrowotnej. Wzory będą dostępne gratis do pobrania w formie edytowalnej za pomocą karty zdrapki dołączonej do publikacji.

W celu zapewnienia wsparcia materialnego w ustawie przewidziano m.in.:

• wsparcie w postaci świadczeń rodzinnych i wychowawczych;
• wsparcie w postaci świadczeń pieniężnych i niepieniężnych w ramach pomocy społecznej;
• pomoc w postaci jednorazowego świadczenia pieniężnego w wysokości 300 zł na osobę na cele bytowe;
• dostęp do bezpłatnej pomocy psychologicznej;
• dostęp do opieki medycznej na takich samych warunkach, jak osoby objęte ubezpieczeniem zdrowotnym w Polsce;
• wsparcie dla osób z niepełnosprawnościami w ramach środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych;
• pomoc żywnościową w ramach Europejskiego Funduszu Pomocy Najbardziej Potrzebującym.