Monitor Prawniczy Nr 17/2021

Specjalistyczny dwutygodnik omawiający kluczowe zagadnienia prawnicze.

W „Monitorze Prawniczym" Nr 17/2021 polecamy:

• dr hab. Marcin Dziurda „Nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego z 4.7.2019 r. w orzecznictwie Sądu Najwyższego". Zakres zmian Kodeksu postępowania cywilnego wprowadzonych przez ustawę z 4.7.2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw był bezprecedensowo szeroki. Wynikało to zarówno z bardzo dużej liczby przepisów znowelizowanych, a nawet całkowicie nowych (wprowadzających nowe instytucje procesowe), jak i z ich zróżnicowanego zakresu przedmiotowego. Spowodowało to, że poszczególne zmiany nałożyły się na siebie, co dodatkowo utrudnia wykładnię i stosowanie znowelizowanych przepisów KPC. Chociaż upłynęło już dosyć dużo czasu od wejścia ZmKPCU19 w życie – w przypadku większości zmian nastąpiło to 7.11.2019 r. – stosowanie wielu przepisów nadal wywołuje trudności w praktyce. Mimo zapowiedzi, nie dokonano dotychczas kolejnej, wtórnej nowelizacji, która usuwałaby luki, jakie ujawniły się po wejściu ZmKPCU19 w życie. Doszło jedynie do zmiany rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 18.6.2019 r. – Regulamin urzędowania sądów powszechnych, w ramach której dodano do RegSądR przepisy ściśle związane z nowymi instytucjami wprowadzonymi przez ZmKPCU19. Dotyczyło to m.in. czynności po wniesieniu zażalenia poziomego (§ 81a oraz § 84 ust. 2a RegSądR), dokonywania doręczeń komorniczych uregulowanych w art. 1391 KPC (§ 96 ust. 1a i 1b RegSądR), sposobu odbierania zeznań świadka na piśmie (§ 113a RegSądR), możliwości połączenia posiedzenia przygotowawczego z posiedzeniem informacyjnym na temat mediacji (§ 172a RegSądR) oraz sposobu sporządzania planu rozprawy (§ 172d RegSądR). Należy jednak pamiętać, że przepisy Regulaminu urzędowania sądów powszechnych – jako aktu niższego rzędu (rozporządzenia) – nie mogą zmieniać przepisów ustaw, w szczególności KPC. Mogą je tylko uzupełniać, w zakresie delegacji do wydania RegSądR. Ciężar wypełnienia luk oraz wyjaśnienia wątpliwości wywołanych przez ZmKPCU19 spoczął zatem na Sądzie Najwyższym. Na podstawie art. 390 § 1 KPC skierowano do niego liczne zagadnienia prawne, które wywołały istotne wątpliwości przy rozpoznawaniu przez sądy II instancji apelacji oraz innych środków zaskarżenia. Znaczna ich liczba nadal oczekuje na rozpoznanie, jednak co do części zagadnień SN zajął już stanowisko. Poniżej zostaną przedstawione najważniejsze, mające największe znaczenie dla praktyki dotychczasowe orzeczenia SN wyjaśniające wątpliwości wynikających ze zmian wprowadzonych przez ZmKPCU19.
• dr Krystyna Gromek „Wady polskich przeszkód małżeńskich. Cz. I – przeszkody małżeńskie o charakterze niewątpliwym". Artykuł prezentuje przeszkodę wieku, choroby psychicznej i niedorozwoju umysłowego, bigamii, pokrewieństwa i powinowactwa oraz przysposobienia (art. 10, 12–15 KRO). Zdaniem autorki mają one charakter niewątpliwy jako samoistne podstawy do unieważnienia małżeństwa, w przeciwieństwie do przeszkód małżeńskich o charakterze kontrowersyjnym, zaprezentowanych w części II wad polskich przeszkód małżeńskich.
• dr Maria Świątko „Znaczenie wzmianki w teleinformatycznej księdze wieczystej". Polski ustawodawca nie przyjął zasady wpisu konstytutywnego do księgi wieczystej, jako koniecznego warunku przeniesienia własności nieruchomości i innych praw rzeczowych. Obrót nieruchomościami odbywa się w sposób pozaksięgowy, co prowadzi do czasu wpisu do księgi wieczystej do niezgodności treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym. Aby zabezpieczyć prawa nabyte do nieruchomości zanim zostaną ujawnione w księdze wieczystej, konieczne stało się nakazanie przez ustawodawcę wpisania wzmianki w księdze wieczystej, która informuje, że treść księgi wieczystej może ulec zmianie.
• Katarzyna Krzyżanowska „Dostęp podejrzanego i jego obrońcy do akt w toku postępowania w przedmiocie zastosowania lub przedłużenia tymczasowego aresztowania". Problematyka dostępu potencjalnego tymczasowo aresztowanego i jego obrońcy do akt sprawy karnej, pomimo tego, że jest przedmiotem wielu opracowań teoretycznych , nadal budzi wiele kontrowersji i może być kanwą dla licznych rozważań w tym przedmiocie, szczególnie, jeśli weźmie się pod uwagę doniosły charakter tej instytucji. W związku z czym podjęcie próby kompleksowego omówienia tej tematyki, z uwzględnieniem historycznej redakcji przepisów ją regulujących, standardów wypracowanych na gruncie prawa krajowego i międzynarodowego oraz prawa unijnego, uznać należy za uprawnioną i potrzebną.
• Marcin Walasiak „Nieprawdopodobieństwo ukończenia dzieła w terminie jako przesłanka odstąpienia od umowy – glosa do wyroku SN z 18.9.2019 r., IV CSK 498/18". W analizowanym orzeczeniu Sąd Najwyższy dokonał omówienia przesłanek odstąpienia od umowy o dzieło na podstawie art. 635 KC (z uwagi na odesłanie z art. 656 § KC mającego również zastosowanie do umowy o roboty budowlane), a także zajął się rozstrzygnięciem istotnej kwestii dotyczącej dopuszczalności dokonywania przez sąd rekwalifikacji podstawy prawnej odstąpienia od umowy, gdy z przytoczonych przez zamawiającego okoliczności faktycznych jednoznacznie wynika, że jego intencją było skorzystanie, w oparciu o określony przepis prawa lub postanowienie umowne, z przyznanego mu uprawnienia. Aprobując wyrażone przez Sąd Najwyższy poglądy glosa stanowi, poza podsumowaniem dotychczasowych wypowiedzi orzecznictwa i piśmiennictwa w tym zakresie, również dodatkowe argumenty przemawiające za tezami wyrażonymi przez Sąd Najwyższy. Ponadto autor porusza problematykę dotyczącą warunków złożenia skutecznego oświadczenia o odstąpieniu od umowy w ogólności.

W Monitorze Prawniczym znajdziesz:

• Wnikliwe opracowania analizujące najistotniejsze zmiany w prawie.
• Fachowe opinie i analizy zagadnień problemowych.
• Przegląd najistotniejszego, nowego orzecznictwa.
• Aktualności z sal sądowych.
• Obszerne dodatki tematyczne.
• Odpowiedzi na pytania kierowane do redakcji.