Monitor Prawniczy Nr 11/2021

Specjalistyczny dwutygodnik omawiający kluczowe zagadnienia prawnicze.

W numerze 11/2021 „Monitora Prawniczego" polecamy:

• dr hab. Andrzej Stempniak „O praktyce stosowania przez sądy art. 673 KPC". Przedmiotem niniejszego opracowania jest ocena praktycznego stosowania przez sądy polskie regulacji prawnej ujętej w art. 673 KPC. Przytoczone unormowanie dotyczy treści – umieszczanego w piśmie poczytnym na całym obszarze Państwa – ogłoszenia o wezwaniu nieujawnionych spadkobierców do udziału w prowadzonej sprawie o stwierdzenie nabycia spadku . Lektura tych ogłoszeń prowadzi do wniosku, że nie wszystkie sądy przywiązują należytą wagę do tej czynności. W ten sposób powinność ustalenia rzeczywistego kręgu spadkobierców staje się często pozorowanym obowiązkiem i może prowadzić w efekcie do potwierdzenia dziedziczenia przez spadkobierców ostatecznych (art. 935 KC).
• dr Krzysztof Żok „Reprezentowanie inwestora przez inspektora nadzoru inwestorskiego (cz. I)". Rozważania zawarte w artykule koncentrują się wokół wątpliwości, czy inspektor nadzoru inwestorskiego może być traktowany jako przedstawiciel inwestora. W doktrynie i judykaturze na ogół udziela się w tej mierze pozytywne odpowiedzi, odwołując się do art. 25 pkt 1 ustawy z 7.7.1994 r. – Prawo budowlane . Dokładniejsza analiza zakresu reprezentacji wspomnianej w powyższym przepisie zdaje się jednak podawać w wątpliwości trafność przeważającego stanowiska. Niniejsze opracowanie wskazuje na konieczność zbadania nie tylko obowiązku, o którym mowa w art. 25 pkt 1 PrBud, lecz także uprawnień wymienionych w art. 26 PrBud. Dopiero wtedy można bowiem odpowiedzieć, czy inspektor reprezentuje inwestora. Kwestia zostanie omówiona w drugiej części tego artykułu.
• dr Anna Wilk „Odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez ukrywanie cudzych przestępstw seksualnych na podstawie art. 415 i 416 KC". Artykuł porusza problematykę odpowiedzialności za szkody wyrządzone przez ukrywanie przestępstw seksualnych na zasadzie winy własnej. Odnosi się do zagadnienia roszczeń podnoszonych przez osoby pokrzywdzone takimi przestępstwami wobec instytucji zatrudniających sprawców (np. kościelnych osób prawnych), którym to instytucjom zarzuca się ukrywanie informacji o niebezpiecznych skłonnościach sprawców, popełnionych już przestępstwach seksualnych lub wręcz umożliwianie sprawcom kontynuacji przestępczej działalności (np. poprzez przenoszenie księży – pedofilów do innych parafii). Autorka koncentruje się jednak nie na tradycyjnie powoływanych w tym kontekście podstawach odpowiedzialności za czyny cudze (np. art. 430 KC), lecz na ogólnych podstawach odpowiedzialności deliktowej za czyny własne (art. 415 i 416 KC), usiłując odpowiedzieć na pytanie, kiedy i pod jakimi warunkami możliwe jest przypisanie tej odpowiedzialności.
• dr Cezary Paweł Waldziński „Odpowiedzialność represyjna w nowej ustawie o komornikach sądowych – analiza krytyczna". W polskiej literaturze prawniczej pojęcie odpowiedzialności represyjnej upowszechnił sąd konstytucyjny. Niejednokrotnie w swoich orzeczeniach Trybunał Konstytucyjny wyrażał zapatrywanie, że odpowiedzialność karna jest tylko jedną z form odpowiedzialności, w związku z którą stosowane są środki o charakterze represyjnym. Ustawodawcy polskiemu znane są także inne formy postępowań o charakterze represyjnym, które nie są postępowaniami karnymi, i – co istotne – prowadzić je mogą (w początkowej przynajmniej fazie) organy nie będące sądami. Postępowania represyjne to postępowania, których celem jest poddanie obywatela jakiejś formie ukarania lub sankcji. Odpowiedzialność represyjna składa się z wielu różnych form (reżimów) odpowiedzialności. Nie wszystkie one przynależą do prawa karnego. Prawo represyjne jest pojęciem szerszym, określanym w relacji do prawa karnego sensu stricto i sensu largo jako prawo karne sensu largissimo . Do postępowań o charakterze represyjnym należą postępowania: karne, w sprawie o wykroczenia, wobec nieletnich, w sprawie o przestępstwa i wykroczenia skarbowe, dyscyplinarne, dotyczące odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary, dotyczące odpowiedzialności administracyjno-karnej, przed Trybunałem Stanu, lustracyjne, przed komisją śledczą czy też w przedmiocie odpowiedzialności konstytucyjnej. Celem niniejszego opracowania jest ukazanie odpowiedzialności represyjnej komorników sądowych, uregulowanej w ustawie z 22.3.2018 r. o komornikach sądowych , na tle innych zawodów prawniczych, w szczególności zawodów biorących – w mniejszym lub większy zakresie – udział w urzeczywistnianiu konstytucyjnego prawo do sądu. W publikacji omówiono wyłącznie odpowiedzialność represyjną zawartą w ustawach regulujących wykonywanie zawodów prawniczych. Odpowiedzialność represyjna komorników sądowych została porównana z odpowiedzialnością adwokatów, radców prawnych, sędziów oraz notariuszy.
• dr hab. Marcin Dziurda „Charakter zażalenia na postanowienie sądu I instancji po nowelizacji KPC". Nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego z 4.7.2019 r. wprowadziła nową instytucję – zażalenie poziome na postanowienie sądu I instancji. Powoduje to, że niektóre takie zażalenia mają obecnie charakter poziomy (przysługują do innego składu sądu I instancji), inne zaś dewolutywny (przysługują do sądu II instancji). W wielu jednak przypadkach, zwłaszcza w postępowaniu nieprocesowym, ustawodawca nie określił, jaki charakter ma dane zażalenie. W orzecznictwie Sądu Najwyższego kształtuje się stanowisko, że ma ono wówczas charakter dewolutywny. Uznaje się, że w braku wyraźnej odmiennej regulacji zażalenie na postanowienie sądu pierwszej instancji nadal przysługuje do sądu II instancji.
• dr Maciej Giaro „Wpływ odroczenia terminu spełnienia świadczenia na przedawnienie w świetle uchwały SN z 11.9.2020 r., III CZP 88/19". Opracowanie omawia tytułową uchwałę Sądu Najwyższego w kontrowersyjnej sprawie umownego odroczenia wymagalności roszczenia już wymagalnego i jego wpływu na bieg przedawnienia. Uchwała ta, opowiadająca się trafnie za przesunięciem biegu przedawnienia stosownie do odroczonej przez strony wymagalności, przedstawia istotną wartość. Po pierwsze, sprzyja ona pewności obrotu prawnego, który jest dziś narażony na konsekwencje obecnych w doktrynie i orzecznictwie Sądu Najwyższego rozbieżności. Po drugie, z uwagi na postać uchwały jako orzeczenia rozstrzygającego zagadnienie prawne (art. 390 § 1 KPC) dostarcza ona argumentacji niepomijalnej w perspektywie spodziewanej uchwały składu siedmiu sędziów (III CZP 78/20).

W Monitorze Prawniczym znajdziesz:

• Wnikliwe opracowania analizujące najistotniejsze zmiany w prawie.
• Fachowe opinie i analizy zagadnień problemowych.
• Przegląd najistotniejszego, nowego orzecznictwa.
• Aktualności z sal sądowych.
• Obszerne dodatki tematyczne.
• Odpowiedzi na pytania kierowane do redakcji.