Prawo Nowych Technologii Nr 1/2025

Aktualne problemy stosowania prawa nowych technologii w kontekście najnowszych regulacji!

W numerze 1/2025 polecamy:

Mikołaj Sowiński, Michał Kalinowski, „Definicja systemu AI w świetle pierwszych wytycznych Komisji Europejskiej”

Celem artykułu jest omówienie wytycznych Komisji Europejskiej z 6.2.2025 r. w sprawie definicji systemu sztucznej inteligencji zgodnie z AI Act. W artykule zestawiono treść definicji systemu AI z treścią wspomnianych Wytycznych, odnosząc się także do dotychczasowych stanowisk doktryny w zakresie rozumienia tej definicji. W ocenie autorów Wytyczne, które były oczekiwane przez rynek i miały być szansą naprawienia błędów popełnionych na etapie tworzenia tej definicji, skutkujących jej niejasnością i wewnętrzną sprzecznością, niestety nie spełniły swojej roli. Jak przedstawiono, definicja legalna systemu AI, w świetle przywołanych Wytycznych, nie spełnia swojej roli, a ocena wybranego systemu AI w konkretnych przypadkach musi być przez to bardzo kazuistyczna. Niemniej, niektóre wypowiedzi Komisji usuwają część pojawiających się dotychczas wątpliwości, a ponadto mogą być pomocne na późniejszym etapie w wyłączeniu określonych systemów AI spod zakresu stosowania AI Act.

Mateusz Łabuz, „Słabości, przeoczenia, ale też krok naprzód – realistyczne podejście do regulowania deepfakes w AI Act”

Unijny Akt w sprawie sztucznej inteligencji jest odpowiedzią na rosnące obawy dotyczące prawnych, etycznych i społecznych implikacji wykorzystywania sztucznej inteligencji, w tym technologii deepfakes. Już teraz możemy stwierdzić, że nie będzie złotym środkiem umożliwiającym efektywne przeciwdziałanie wyrafinowanym formom manipulacji audio i wizualnych, nawet jeśli wyeliminuje jakąś część fałszywek z przestrzeni informacyjnej. Finalna wersja rozporządzenia ma też kilka istotnych braków, których uzupełnianie rozpoczęło się zanim w ogóle AI Act zdążył wejść w życie. Wszystko to wymaga zatem realistycznej oceny i pragmatyzmu. Z deepfakes trudno będzie nam wygrać, a AI Act to ledwie element skomplikowanego systemu zabezpieczeń, który wymaga stałego aktualizowania i dostosowywania się do zmieniającej rzeczywistości technologicznej. Artykuł stanowi podsumowanie moich prac nad deepfakes prowadzonych na przestrzeni ostatnich lat, a jednocześnie prezentuje najważniejsze problemy związane z ich regulowaniem. Krytyka pod adresem Unii Europejskiej nie wynika z kwestionowania zasadności regulowania deepfakes, lecz ze sposobu konstruowania przepisów i zepchnięcia na margines wielu istotnych problemów, które były dostrzegalne w momencie tworzenia regulacji, a od tego czasu jeszcze przybrały na sile. Deepfakes nie należy bowiem sprowadzać do dezinformacji o charakterze politycznym, lecz rozpatrywać je, z jednej strony, jako wszechstronne zagrożenie dla demokratycznych procesów, a z drugiej, jako kolejny etap rozwoju narzędzi dezinformacji. W tym kontekście istotnie pogłębiają negatywne zjawiska, jakie obserwujemy w przestrzeni informacyjnej od lat i z którymi nie radzimy sobie odpowiednio na poziomie prawnym, politycznym i społecznym.

Agata Wężyk, „Odpowiedzialność cywilna za szkodę wyrządzoną w związku z wykorzystaniem sztucznej inteligencji”

Postępujący rozwój systemów opartych na sztucznej inteligencji stawia przed prawem cywilnym nowe wyzwania, w tym w zakresie ponoszenia odpowiedzialności za szkody wyrządzone w związku z ich wykorzystaniem. Artykuł koncentruje się na przybliżeniu odpowiedzi na pytanie: czy dotychczasowe zasady odpowiedzialności przewidziane w Kodeksie cywilnym mogą znaleźć zastosowanie do deliktów wynikających z zastosowania AI?

Paweł Mielniczek, „Etyka pracy prawnika z wykorzystaniem sztucznej inteligencji”

W jaki sposób zapewnić, że zwiększenie efektywności pracy prawnika z AI nie odbędzie się kosztem etyki lub klientów? Przedmiotem artykułu jest etyka wykorzystania AI w praktyce prawniczej. Autor przyjmuje podejście biznesowe, aby zobrazować korzyści, wyzwania oraz niezbędne zabezpieczenia i środki ostrożności – tak aby wdrożenie AI w optymalizacji pracy prawnika mogło zakończyć się sukcesem.

Katarzyna M. Gorzkowska, Aneta Posytek „Zniesławienie w wirtualnej rzeczywistości”

Przyzwyczailiśmy się do występowania takich zjawisk, jak internetowe kradzieże (np. danych, czy wirtualnych artefaktów w grach online), infekowanie złośliwym oprogramowaniem, cyberbulling. Charakter cyberprzestrzeni, a zwłaszcza atrakcyjność wirtualnych form rozrywki sprzyja pojawianiu się nowych form przestępstw, co powoduje nowe wyzwania prawne, nie tylko w obszarze prawa prywatnego, lecz także prawa karnego. Aktualnie do cyberprzestępczości można zaliczyć szeroki zakres działań wykorzystujących technologie informacyjne i komunikacyjne. Użytkownicy wirtualnych światów czują się anonimowi i często bezkarni. Dlatego Internet umożliwia budowanie wirtualnej rzeczywistości, w której panuje agresja. W artykule poruszono problem przestępstwa zniesławienia w wirtualnym świecie (tj. metaversum) i związanej tym czynem odpowiedzialności karnej. Rozważania skupiają się na dopuszczalności popełnienia przestępstwa zniesławienia w metaversum, czyli możliwości pomówienia użytkownika działającego poprzez awatara.

Marta Kupczak-Strzelecka, „Ochrona małoletnich przed szkodliwymi treściami w Internecie na gruncie prawa Unii Europejskiej”

Z opublikowanego 3.10.2024 r. przez Komisję Europejską dokumentu weryfikującego ochronę konsumentów w świecie cyfrowym wynika, że ochrona małoletnich powinna zostać wzmocniona we wszystkich obszarach. W rezolucji Parlamentu Europejskiego z 2023 r. w sprawie uzależniającego projektowania usług online podkreślono negatywny wpływ, jaki uzależniające projektowanie może mieć na konsumentów, w tym na problemy ze zdrowiem psychicznym, zwłaszcza w przypadku małoletnich. 31% konsumentów zgłosiło, że spędza więcej czasu lub wydaje więcej pieniędzy niż zamierzali ze względu na określone funkcje usługi cyfrowej, takie jak automatyczne odtwarzanie filmów, otrzymywanie nagród za ciągłe korzystanie z usługi lub karanie za brak aktywności online. W pierwszej połowie 2024 r. Komisja wszczęła formalne postępowania przeciwko dostawcom Facebooka, Instagrama i Tik Toka w związku z niedostateczną, jej zdaniem, ochroną dzieci na tych platformach, w tym za stosowanie funkcjonalności, które uzależniają użytkowników od mediów społecznościowych. Już w 2021 r. Komisja Europejska wskazywała, że obecność dzieci w Internecie zwiększa ich narażenie na szkodliwe lub nielegalne treści w przypadku braku skutecznych systemów kontroli rodzicielskiej lub weryfikacji wieku. To wszystko oznacza, że zagrożenia, jakie niesie Internet dla dzieci, są znane decydentom unijnym. Artykuł bada przepisy obowiązujące na szczeblu unijnym w zakresie ochrony małoletnich przed szkodliwymi treściami w Internecie. W 2018 r. UE zmieniła dyrektywę audiowizualną. Ochrona małoletnich, ograniczona pierwotnie do telewizji i usług VOD (streaming), została wzmocniona i rozszerzona na platformy udostępniania wideo takie jak Facebook, Instagram, LinkedIn, Tik Tok, X, YouTube. Większe zmiany nastąpiły natomiast ostatnio na mocy rozporządzenia DSA4 w stosunku do platform internetowych i wyszukiwarek oraz na mocy Europejskiego Aktu o Wolności Mediów, który będzie w pełni i bezpośrednio stosowany w państwach członkowskich UE od 8.8.2025 r. Poniżej przyjrzę się tym aktom prawnym, w jaki sposób one na siebie zachodzą, i które obszary Internetu wciąż pozostają poza ich regulacjami.

Partnerem merytorycznym Kwartalnika jest Stowarzyszenie Prawa Nowych Technologii.

Rada programowa:

prof. Aleksander Chłopecki (Uniwersytet Warszawski), prof. Kinga Flaga-Gieruszyńska (Uniwersytet Szczeciński), prof. Jacek Gołaczyński (Uniwersytet Wrocławski), prof. Katarzyna Grzybczyk (Uniwersytet Śląski), prof. Paweł Księżak (Uniwersytet Łódzki), prof. Wojciech Machała (Uniwersytet Warszawski), prof. Andrzej Matlak (Uniwersytet Jagielloński), prof. Monika Namysłowska (Uniwersytet Łódzki), dr hab. Adrian Niewęgłowski (Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej), prof. Stanisław Piątek (Uniwersytet Warszawski), prof. Paweł Podrecki (Polska Akademia Nauk), prof. Przemysław Polański (Akademia Leona Koźmińskiego), prof. Maciej Rogalski (Uczelnia Łazarskiego), prof. Rafał Sikorski (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza), prof. Grzegorz Sibiga (Polska Akademia Nauk), prof. Marek Świerczyński (Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego).

Kolegium redakcyjne:

adw. Xawery Konarski (Traple Konarski Podrecki i Wspólnicy), r.pr. dr Aleksandra Auleytner (Domański Zakrzewski Palinka), r.pr. Witold Chomiczewski (Lubasz i Wspólnicy), adw. Maciej Kubiak (SKP Ślusarek Kubiak Pieczyk), r.pr. Mikołaj Sowiński (Sołtysiński Kawecki Szlęzak), r.pr. Artur Piechocki (APLaw), red. Piotr Grabarczyk (Wydawnictwo C.H.Beck).