Monitor Prawniczy Nr 7/2022

Specjalistyczny dwutygodnik omawiający kluczowe zagadnienia prawnicze.

W numerze 7/2022 polecamy:

• Kamil Płowik „Opłaty egzekucyjne obciążające wierzyciela w toku postępowania egzekucyjnego ze świadczenia pieniężnego". Opłaty egzekucyjne stanowią nieopodatkowaną należność Skarbu Państwa, którą pobiera komornik sądowy po ukończeniu postępowania egzekucyjnego. Co do zasady, opłatą jest obciążany dłużnik, jednak ustawodawca przewidział wyjątki, zgodnie z którymi do ich uiszczenia jest zobowiązany wierzyciel. Ustawa z 28.2.2018 r. o kosztach komorniczych, w treści której opisane są przesłanki do ustalenia i pobrania opłaty od wierzyciela, weszła w życie 1.1.2019 r., a zatem obowiązuje stosunkowo niedługo, co nierzadko stwarza problemy w jej praktycznym stosowaniu.
• Michalina Jusik „Dochodzenie należności odszkodowawczych w ujęciu podmiotowym – analiza wybranych rozwiązań proceduralnych". Dochodzenie należności odszkodowawczych w związku z powstałą szkodą komunikacyjną jest związane z aspektem podmiotowym, który powinien być szczegółowo ustalony w przypadku wystąpienia szkody komunikacyjnej. W niniejszym opracowaniu przedstawione zostały aspekty prawne odnoszące się do sposobu likwidacji szkody, przy uwzględnieniu kręgu podmiotów odpowiedzialnych za powstałą szkodę. Analiza ta została dokonana także w odniesieniu do pojawiającej się coraz częściej praktyki w procesie dochodzenia roszczeń odszkodowawczych, czyli tzw. bezpośredniej likwidacji szkody, która to występuje na etapie postępowania likwidacyjnego i ma na celu przyspieszenie przebiegu tej procedury. Jest to rozwiązanie coraz częściej spotykane w praktyce, które ułatwia poszkodowanym dochodzenie należności odszkodowawczych. Celem artykułu jest również zobrazowanie konsekwencji wynikających z braku pouczeń osób poszkodowanych dotyczących aspektu podmiotowego w procesie dochodzenia roszczeń odszkodowawczych. Dodatkowo przedstawiono również negatywne konsekwencje procesowe dochodzenia roszczeń odszkodowawczych w związku z błędnym oznaczeniem pozwanego w postępowaniu sądowym. Zatem celem opracowania jest podkreślenie istoty pouczeń dokonywanych względem osób poszkodowanych na gruncie prawa ubezpieczeniowego, szczególnie na etapie przedsądowym, które mają wpływ na podmiotowy aspekt dochodzenia roszczeń przed sądem.
• dr Krystyna Gromek „Heteroseksualność małżonków w Polsce i na świecie". Artykuł prezentuje jedną z fundamentalnych zasad polskiego prawa małżeńskiego – zasadę heteroseksualności, czyli odmienności płci małżonków. Charakteryzuje ją zarówno w wymiarze polskiego systemu prawnego, jak i trendów międzynarodowych. Odpowiada na pytanie o moc wiążącą tej zasady, tzn. czy ma ona charakter bezwzględny, czyli niepodważalny, czy tylko względnie obowiązujący, czyli dopuszczający związki homoseksualne.
• Michał Zygmunt Pater „Charakter prawny umowy kredytu oraz dopuszczalność zarzutu zatrzymania w postępowaniach frankowych w świetle dotychczasowego stanowiska Sądu Najwyższego". 16.12.2021 r. Sąd Apelacyjny w Gdańsku skierował do Sądu Najwyższego następujące zagadnienie prawne (III CZP 85/21): „1. czy umowa kredytu ma charakter umowy wzajemnej w świetle regulacji art. 497 KC w zw. z art. 496 KC? w przypadku pozytywnej odpowiedzi na pytanie pierwsze: 2. czy skuteczny będzie zarzut zatrzymania złożony przez pełnomocnika procesowego strony w piśmie procesowym doręczonym pełnomocnikowi drugiej strony jeżeli obaj pełnomocnicy korzystają z zakresu umocowania objętego zakresem wskazanym w dyspozycji art. 91 KPC? oraz 3. czy skuteczne będzie złożenie zarzutu zatrzymania jako zarzutu ewentualnego, tj. na wypadek stwierdzenia nieważności umowy?" Zagadnienie charakteru prawnego umowy kredytu, a także uprawnień stron umowy kredytowej – było już przedmiotem zagadnień prawnych rozstrzyganych przez Sąd Najwyższy. Pomimo jednak wyraźnego przypisania przez Sąd umowie kredytu charakteru umowy wzajemnej, w doktrynie i orzecznictwie głos aprobujący takie stanowisko jest w zdecydowanej mniejszości, a banki komercyjne udzielające kredytów (zwłaszcza „frankowych")– korzystają z możliwości jakie otworzył im Sąd Najwyższy, wykorzystując coraz to nowsze metody działań. Banki, świadome coraz większej liczby wyroków wydawanych na korzyść kredytobiorców, w celu minimalizowania straty – zgłaszają zarzuty zatrzymania, często także w formie zarzutu ewentualnego. Takie działania stawiają kredytobiorców, w wyjątkowo niekorzystnej sytuacji w procesie sądowym, który przez odpowiednią strategie procesową banków może ulec znacznemu wydłużeniu i narazić kredytobiorców na znaczące straty. W publikacji przeprowadzono analizę dotychczasowego stanowiska Sądu Najwyższego w zakresie charakteru prawnego umowy kredytu wraz z oceną argumentacji przypisującej umowie kredytu statusu umowy wzajemnej. W publikacji przeprowadzona została również analiza stanowiska Sądu Najwyższego w zakresie dopuszczalności stosowania zarzutu zatrzymania w sporach dotyczących kredytów waloryzowanych w oparciu o kurs franka szwajcarskiego. W publikacji przeprowadzono również ocenę możliwych do podjęcia przez Sąd Najwyższy rozstrzygnięć w przedmiocie omawianego zagadnienia prawnego, wraz z oceną ich celowości.
• dr hab. Marcin Dziurda „Zażalenie na zwrot kosztów postępowania apelacyjnego w razie wniesienia skargi kasacyjnej przez stronę przeciwną". Zgodnie z art. 394[2] § 11 pkt 3 KPC zażalenie do innego składu sądu drugiej instancji przysługuje m.in. na postanowienia tego sądu, których przedmiotem jest zwrot kosztów procesu, o ile nie wniesiono skargi kasacyjnej. W związku z brzmieniem przepisu pojawiła się wątpliwość, czy wniesienie skargi kasacyjnej przez jedną ze stron postępowania powoduje generalną niedopuszczalność wniesienia zażalenia na orzeczenie sądu drugiej instancji – nie tylko przez stronę, która wniosła skargę kasacyjną, ale także przez stronę przeciwną. W uchwale Sądu Najwyższego z 30.9.2021 r., III CZP 50/20, wyjaśniono, że wniesienie (do Sądu Najwyższego) skargi kasacyjnej przez jedną ze stron (uczestnika postępowania) nie powoduje odrzucenia złożonego przez drugą stronę (innego uczestnika postępowania) zażalenia poziomego (rozpoznawanego przez inny skład sądu drugiej instancji) na postanowienie tego sądu, którego przedmiotem jest zwrot kosztów postępowania apelacyjnego (art. 394[2] § 11 pkt 3 w zw. z art. 13 § 2 KPC).
• dr Michał Torończak „Termin na zaskarżenie decyzji Bankowego Funduszu Gwarancyjnego o wszczęciu przymusowej restrukturyzacji – glosa – II GZ 293/20". Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że 7-dniowy termin na wniesienie skargi do sądu administracyjnego na decyzję o wszczęciu wobec podmiotu krajowego przymusowej restrukturyzacji, wskazany w art. 103 ust. 5 BankFGwU, obowiązuje zarówno radę nadzorczą podmiotu w restrukturyzacji, jak i każdego, kogo interes prawny został naruszony wydaniem tej decyzji. Argumenty podniesione przez NSA na poparcie tego poglądu są jednak mało przekonujące i należałoby raczej przychylić się do stanowiska sądu I instancji, stosownie do którego, w odniesieniu do terminu na złożenie skargi do sądu administracyjnego, jaki obowiązuje podmioty inne niż rada nadzorcza podmiotu poddanego przymusowej restrukturyzacji, trzeba odwołać się do reguł ogólnych, zgodnie z którymi termin ten powinien wynosić 30 dni. W glosowanym postanowieniu NSA wypowiedział się też na temat tego, od kiedy biegnie termin na zaskarżenie decyzji o zastosowaniu przymusowej restrukturyzacji przez podmioty inne niż rada nadzorcza podmiotu poddanego przymusowej restrukturyzacji. Naczelny Sąd Administracyjny prawidłowo uznał, że termin ten należy liczyć od momentu opublikowania przez BFG na swojej stronie internetowej decyzji o wszczęciu przymusowej restrukturyzacji lub informacji o przyczynach i skutkach wydania tej decyzji.

W Monitorze Prawniczym znajdziesz:

• Wnikliwe opracowania analizujące najistotniejsze zmiany w prawie.
• Fachowe opinie i analizy zagadnień problemowych.
• Przegląd najistotniejszego, nowego orzecznictwa.
• Aktualności z sal sądowych.
• Obszerne dodatki tematyczne.
• Odpowiedzi na pytania kierowane do redakcji.